“All we are is dust in the wind
All we are is dust in wind
Dust in the wind
Everything is dust in the wind”
(Dust in the Wind – Kansas)
Voordat we verder gaan met de reis, wil ik eerst wat meer vertellen over Nepal en haar cultuur en gebruiken. Tevens bij deze een waarschuwing dat deze blogpost niet voor iedereen zal zijn, het is geen luchtig reisverhaal deze keer, maar biedt daarentegen wellicht wel stof tot nadenken.
Over naar de facts, Nepal is een klein land gelegen tussen grote buren India en China in. Het land heeft zo’n 30 miljoen inwoners waarvan meer dan de helft in de landbouw werkt. Verder ben je vast wel bekend met het woord “Namasté”. Het is een hindoeïstische begroeting die gepaard gaat met een gebaar waarbij je je rechte handpalmen tegen elkaar legt ter hoogte van je voorhoofd. Namasté komt uit het Sanskriet en betekent letterlijk “Ik buig voor jou.” Het hoofd is hier heilig, dus het hoofd van een ander raken is uit ten boze! Beide dingen zijn vergelijkbaar met de Thaise cultuur. Wat niet heel gek is gezien Thailand grotendeels boeddhistisch is. Men vermoed dat het boeddhisme naar Nepal is gebracht door Tibetanen die de eerste bewoners in de Kathmandu vallei werden. Pas eeuwen later zijn er hindoes naar Nepal gekomen, afkomstig uit Noord-India. Tegenwoordig is het hindoeïsme de grootste religie in het land.
Nepal is een land doordrenkt met oude tradities en spirituele rijkdom, en biedt een fascinerende culturele smeltkroes die erg divers is. Met een geschiedenis die duizenden jaren teruggaat, weerspiegelen de gebruiken en gewoonten van Nepal een diep gewortelde verbondenheid met religie, gemeenschap en de natuur. Dit is ook te merken aan de overvloed aan festivals en vieringen die het hele jaar door plaatsvinden. Van het kleurrijke Holi-festival (lente/nieuwjaarsfeest) tot de serene ceremonie van Diwali (lichtjesfeest), elk festival biedt een inkijkje in de spirituele en culturele rijkdom van Nepal.
Wat je hier niet hoeft te doen is je druk maken of boos worden, dit wordt gezien als iets slechts en heeft geen positief effect. Er heerst een hele sterke hiërarchie in zowel het bedrijfsleven als de gehele samenleving. Het hindoeïstische kastensysteem bestaat ook hier, al is het wat minder strikt dan in India. Formeel is het afgeschaft, maar het heeft zeker nog invloed op de samenleving vanwege de sociale en economische structuren die hieruit voort zijn gekomen.
Gearrangeerde huwelijken zijn aan de orde van de dag in Nepal, waarbij vrouwen vaak op jongere leeftijd worden uitgehuwelijkt dan mannen. Eenmaal getrouwd verlaat de vrouw, of nog meisje, het ouderijk huis en trekt in bij haar schoonfamilie. Ze moet dan voor haar schoonfamilie zorgen, en met name huishoudelijke taken uitvoeren. Dochters dragen na hun huwelijk niet meer bij aan de familie-inkomen van hun ouders, maar van hun schoonouders, en daardoor zijn ouders van dochters dus vaak minder bereid om te investeren in de educatie van hen. Dit werkt helaas ook kinderhuwelijken in de hand, zo’n 40% van de meiden in Nepal trouwt voor hun 18e, met name zij die uit een arm plattelandsgezin komen.
Terug naar de mooie kant van Nepal. Met zijn natuurlijke schoonheid en majestueuze bergtoppen is het “het dak van de wereld”. Gelegen in het hart van de Himalaya, biedt het een adembenemend panorama met groene valleien en besneeuwde bergtoppen. De één nog hoger dan de ander. Uiteraard ligt een deel van de Mount Everest in Nepal, maar daarnaast heeft het land nog 7 andere pieken die meer dan 8000 meter boven zeeniveau uitsteken. Van de 10 hoogste bergen ter wereld liggen er 8 in Nepal, een paradijs dus voor bergbeklimmers en avonturiers. De bergen worden door boeddhisten en hindoes als heilig beschouwd, de thuisbasis van goden en geesten. Ze trekken pelgrims van over de hele wereld aan die komen om hun zegeningen te ontvangen en spirituele retraites te maken.
Terug naar stoffig Kathmandu
We zijn nog steeds in Kathmandu, de hoofdstad van Nepal, met zijn stoffige wegen en wirwar van elektriciteitskabels die boven je hoofd hangen en chaotisch om palen en bij huizen samenkomen. Je kunt je niet voorstellen dat dit goed gaat. Alsof Nepal op zichzelf al niet uitdaging genoeg biedt, hebben we besloten om vandaag onze mobiele telefoon niet te gebruiken. Geen Google maps, maar gewoon de weg vragen aan de lokale bevolking als het nodig is. Het begint goed, want we worden al snel geholpen om de juiste bus te vinden richting de Boudhanath tempel. Het transport is langzaam hier, er is ontzettend veel verkeer, druk en chaotisch met veel auto’s en vooral scooters. Daarnaast lopen veel mensen over de weg, omdat het voetpad van slechte kwaliteit is. Blech, wat een vieze lucht!! Met alle uitlaatgassen, zand en stofwolken voelt het hier veel viezer dan in Hong Kong, je ziet echt een rookwolk boven de stad hangen. We zijn blij wanneer we arriveren bij de grote boeddhistische stoepa, want de bus is ondertussen volgeladen met mensen.
Mocht je je afvragen wat een stoepa is, een stoepa of stupa is een boeddhistisch bouwwerk dat de relieken van een boeddhistische heilige bevat. Origineel is de Boudhanath gebouwd rond het jaar 600, maar, zoals vele gebouwen, een aantal keren verwoest en weer opgebouwd. Uiteraard ontsnapte het gebouw niet aan de aardbeving in 2015 waarbij het veel schade had, maar inmiddels ziet de stoepa er weer mooi en intact uit. Het gebouw is van grote religieuze betekenis voor het Tibetaans boeddhisme en vele Tibetanen komen dan ook naar dit gebied. Wie weet is dat ook omdat je volgens een mythe nooit honger zou hoeven te lijden als je in de buurt van deze stoepa woont. De witte koepel, de gouden toren en aan alle zijdes de alziende ogen van Boeddha, maken het een indrukwekkende bouwwerk.
Nadat ik in een gemixte boeddhistische hindoetempel gezegend ben door een monnik, door middel van een liedje, een rood bandje om mijn pols en met een boekje op mijn voorhoofd en schouders ben geslagen, is het tijd voor lunch. Een Veggie Thentuk, wat een pittige soep is met groenten en deeg dat men ook gebruikt voor dumplings. Dit herinnert mij eraan dat ik jullie nog een artikel verschuldigd ben over de Nepalese keuken. Die komt niet vandaag, dus stay tuned!
We lopen nog een rondje om de stoepa en daarna de heuvel op richting de Pashupatinath tempel. De Pashupatinath tempel is de oudste hindoeïstische tempel in Kathmandu en wij mogen er niet in, want deze is alleen bedoeld voor hindoes. Vanwege zijn ligging aan de Bagmati rivier is het tevens één van de belangrijkste hindoetempels in Nepal. De Bagmati rivier is heilig voor de hindoes, maar tevens sterk vervuild. Je kunt hem vergelijken met de Ganges rivier, waar de Bagmati ook op uitmondt.
Traditionele Hindoestaanse crematie
Aan het water, in het openbaar, worden dagelijks overleden hindoes gecremeerd, op elk tijdstip van de dag. Traditioneel worden de meeste hindoes gecremeerd en dit gebeurt idealiter binnen 24 uur na overlijden. Er ligt een levenloos lichaam op het aflopende deel langs de rivier, omwikkeld in een witte doek en een kleurige doek over het hoofd. Het naakte, mannelijke lichaam onder de doeken wordt door andere mannen gewassen met water uit de bruine rivier. Er staan veel mensen in de buurt, de vrouwen apart van de mannen. De meeste vrouwen dragen kleurrijke sari’s, op één vrouw na. Zij draagt wat grijzige kleding en lijkt de weduwe te zijn van de man die zojuist gewassen is.
Na een tijdje worden er nog 4-5 lichamen aangedragen. Er zijn meerdere “wasplekken” (ghats) naast elkaar. We kunnen het goed zien vanaf de overkant van de rivier. Men kijkt hier niet gek (meer) van op, maar het voelt toch gek om min of meer aanwezig te zijn bij de crematie van iemand die je niet kent. Na het ritueel wassen wordt er een extra doek over het lichaam en de witte doek gelegd. Het lichaam wordt op een soort ladder gelegd zodat het makkelijker te dragen is. Er worden slingers met oranje bloemen overheen gelegd en de mensen voeren nog wat rituelen uit. Tot slot wordt het lichaam naar een klein houten hutje, een soort plateau met dak langs de rivier gebracht. Het plateau wordt bedekt met riet dat in de rivier nat gemaakt is. Vervolgens wordt het vuur vanaf onder aangestoken door mensen die in de tempel werken. Soms wordt dit ook gedaan door de oudste zoon. Het duurt even voordat het vuur goed aan is, maar dan begint het goed te roken. Inmiddels zijn er 4-5 vuurtjes tegelijkertijd aan het branden, enkele meters van elkaar verwijderd. Het lijkt dus een drukke dag, maar later begrijp ik dat dit nog wel meevalt. De familie staat of zit een eindje van het vuur vandaan, maar kijkt er wel naar. Wanneer het hele lichaam tot as is vergaan, wordt het de Bagmati rivier in geveegd, waardoor het uiteindelijk terecht komt in de heilige Ganges.
Geen prettig idee als je weet dat, ondanks de sterke vervuiling, een paar honderd meter verderop mensen het water weer gebruiken om zich te wassen of er zelfs van drinken. De hindoes wassen zich in de rivier met name om hun ziel te reinigen en zonden weg te wassen. Dit is ongeveer dezelfde reden waarom de as in de Bagmati River uitgestrooid wordt. Het ritueel van het verspreiden van de as in de rivier wordt beschouwd als een manier om de overledene te bevrijden van wereldse bindingen en om de spirituele verlossing te vergemakkelijken. De ziel van de overledene wordt bevrijd van het fysieke lichaam, waardoor de overgang naar het volgende leven wordt vergemakkelijkt. Hindoes geloven in reïncarnatie, het fysieke lichaam is overleden, maar de ziel gaat verder. Voor veel hindoes in Nepal is het belangrijk om goede daden te verrichten en een deugdzaam leven te leiden om een gunstige toekomstige incarnatie te verzekeren. Het concept van karma moedigt mensen aan om verantwoordelijkheid te nemen voor hun handelingen. Reïncarnatie is een bron van troost en hoop, omdat het geloof in een voortdurende cyclus van leven en dood de mogelijkheid biedt van continue (spirituele) groei en verlossing. Het was best confronterend om de crematies van vrij dichtbij te zien en toeschouwer te zijn van een crematie van iemand die je niet kent, maar tegelijkertijd hebben de tradities en rituelen ook wat bijzonders.
De intense ervaring geeft stof tot nadenken, daar hebben we mooi de tijd voor wanneer we de 4 kilometer terug naar het centrum, Thamel, lopen. We sluiten de dag wat luchtiger af met een etentje met de Duitse man die we eerder ontmoet hebben, zijn vrouw is helaas ziek. Het restaurant heeft veel vegetarische opties zoals paneer (kaas), zwarte linzen, champignon curry, veggie momos (dumplings), Nepalese soep en yoghurt. Tussendoor worden we vermaakt met wat dansoptredens en drinken we sterke rijstwijn.
We halen nog even snel onze bustickets op voor morgen en daarna kan ik eindelijk lekker lang douchen, want ik voel me zooo smerig door al het stof en de uitlaatgassen. Het voelt alsof ik drie sloffen sigaretten heb gerookt vandaag. Nou ja zo stel ik me dat voor, want ik heb nog niet eens ooit een pakje sigaretten gerookt haha. Ik proef de rook en adem de rook zelfs uit. Gelukkig kan ik na mijn douche schoon en fris mijn bed in duiken.
