Goddelijk Kathmandu

“Places, places
Get in your places
Throw on your dress and put on your doll faces
Everyone thinks that we’re perfect
Please don’t let them look through the curtains
Picture, picture, smile for the picture”

(Dollhouse – Melanie Martinez)

Na een goede nachtrust blijven we een paar dagen in Kathmandu om de stad te verkennen en bij te komen van ons avontuur bij de Tibetaanse grens. In het hart van de stad zijn zowel harde zandwegen met keien te vinden als geasfalteerde wegen. Het is leuk om hier rond te lopen, er is veel te zien en ontdekken, maar ook te ruiken! Allerlei geuren dringen je neus binnen, van vieze uitlaatgassen tot heerlijke kruiden.

We lopen naar het Durbar Square in Kathmandu, een historisch plein dat bekend staat om zijn culturele en architectonische rijkdom. Het is omringd door prachtige paleizen, tempels en binnenplaatsen die dateren uit de middeleeuwen en de levendige sfeer draagt bij aan de charme. Het plein is een UNESCO-werelderfgoedlocatie en speelt een centrale rol in de Nepalese geschiedenis en religie. Helaas zijn meerdere tempels en andere bouwwerken verwoest door de enorm krachtige aardbeving op 25 april 2015. Je ziet ook meerdere gebouwen omringd door stellages en ondersteund worden door dikke palen en metalen constructies. Het is overduidelijk dat die aardbeving veel schade en ellende heeft veroorzaakt. Het kost tijd, en veel geld, om een deel van de schade te kunnen herstellen en het culturele erfgoed te behouden.

Het centrale plein is nog steeds erg bijzonder met de unieke mix van hindoeïstische en boeddhistische heiligdommen die op het plein staan, zoals de Kumari Ghar, de residentie van de levende godin Kumari. Ik herhaal nog eens: LEVENDE godin. Hoewel de Kumari niet de enige levende Godin is, is ze wel een van de bekendste religieuze fenomenen, met name in Kathmandu. Kumari is de naam die wordt gegeven aan een jong meisje dat wordt beschouwd als de belichaming van de godin Taleju, een hindoeïstische godin die wordt vereerd in de Newar-gemeenschap van Nepal, door zowel hindoes als boeddhisten.

Het verhaal van de levende godin Kumari gaat enkele eeuwen terug in de tijd. Er wordt gezegd dat de koning van Kathmandu destijds, Jaya Prakash Malla, een visioen had waarin de godin Taleju hem opdroeg een jong meisje te selecteren als haar levende belichaming. Dit meisje zou een Kumari worden, wat, je had het bijna kunnen raden, “maagd” betekent in het Nepalees.

De selectie van de Kumari is een ingewikkeld proces. In veel gevallen worden families, die geloven dat hun dochter de vereiste kenmerken en kwaliteiten heeft, uitgenodigd om deel te nemen aan het selectieproces. Meestal wordt een meisje gekozen uit de Newar Boeddhistische gemeenschap in bepaalde delen van Nepal, op basis van bepaalde fysieke kenmerken en astrologische overwegingen. Het selectieproces wordt vaak uitgevoerd door priesters en religieuze autoriteiten, en het is een ceremoniële gebeurtenis. Het is beperkt tot specifieke gemeenschappen en steden die de Kumari-traditie in ere houden. De bekendste Kumari’s komen doorgaans uit Kathmandu, Patan en Bhaktapur, waar elk zijn eigen Kumari heeft. Al wordt de Kumari in Kathmandu beschouwd als de belangrijkste en ook wel de Royal Kumari genoemd. Het meisje mag geen tekenen van fysieke onvolkomenheden of onzuiverheden tonen. Dat wil ook zeggen dat ze niet mag menstrueren, want dat wordt als onrein beschouwd. Op zoek dus naar een jong meisje, een kind. Vaak is een Kumari bij haar selectie zo’n 4-5 jaar oud.

Nadat ze is gekozen, ondergaat ze verschillende rituelen en wordt ze geïnstalleerd in de Kumari Ghar, een speciaal paleis dat dus aan het Kathmandu Durbar Square staat. Tijdens haar ambtstermijn heeft de Kumari beperkte interactie met de buitenwereld. Haar leven in het paleis wordt sterk gereguleerd, en ze neemt deel aan verschillende religieuze en culturele ceremonies. Wat betreft de ouders en familie van de Kumari, hun rol verandert aanzienlijk zodra het meisje is geselecteerd als Kumari. In veel gevallen moeten de ouders van de Kumari afstand nemen van hun dochter en hebben ze beperkt contact met haar tijdens haar ambtstermijn. Dit is een offer dat de familie brengt voor de religieuze traditie en het geloof in de heiligheid van de Kumari.

Ook de Kumari zelf moet nogal wat offers brengen. Zo heeft ze slechts beperkt contact met de buitenwereld en gaat ze niet naar school. Gelukkig is het tegenwoordig wel toegestaan om te studeren met hulp van privélessen, studieboeken en internet. De levende godin mag niet buiten op de grond stappen, want die is onrein en haar voeten zijn heilig. Wanneer ze tijdens speciale ceremonies het paleis mag verlaten, wordt ze dan ook gedragen door haar verzorgers.

De Kumari moet zich aan strikte regels houden en neemt vaak deel aan ceremonies. Ze heeft verantwoordelijkheden, zoals het verschijnen bij het raam van het Kumari Ghar paleis tijdens bepaalde religieuze festivals en ceremonies. Mensen komen naar haar toe om haar zegen te vragen, en haar blik wordt als bijzonder heilig beschouwd. De levende godin liet zich zien toen wij bij haar paleis waren en we hebben dus een glimp van het meisje op mogen vangen. Ik krijg vooral een naar gevoel van medelijden wanneer ik het meisje zie, hoe ze eigenlijk gevangen zit in het paleis en tegelijkertijd aanbeden wordt door honderden mensen die deze traditie graag in ere houden.

De rol van de Kumari eindigt meestal wanneer ze de puberteit bereikt of wanneer ze begint te menstrueren, wat dus als onrein wordt beschouwd. Haar ambtsperiode kan ook stoppen wanneer ze ziek wordt of een wond oploopt waardoor ze bloed verliest. Op dat moment wordt ze vervangen door een nieuwe Kumari, en keert ze terug naar het gewone leven. Het leven na de Kumari-periode kan echter uitdagend zijn, aangezien de voormalige Kumari vaak moet leren omgaan met de overgang naar een normaal leven buiten de heiligheid en sterke regulering die haar eerder omringde.

Na het bezoek aan het Durbar plein lopen we terug naar Thamel, het toeristischste gebied van Kathmandu, met veel (souvenir)winkels met vooral kleurrijke spullen. Thamel is een bruisende wijk in het hart van Kathmandu en staat bekend om zijn levendige sfeer, smalle straatjes, kleurrijke winkels, restaurants, bars en diverse culturele activiteiten. Ook kun je hier de Garden of Dreams vinden. De neoklassieke tuin is een oase van rust midden in het drukke centrum. Het is een creatie van Kaiser Sumsher Rana, die geïnspireerd is door de Europese tuinen die hij tijdens zijn reizen heeft bezocht. De tuin heeft een formele lay-out met geometrische paden, paviljoens, fonteinen en weelderige groenvoorzieningen. Rond zonsondergang is het tijd om ons bankje te verlaten, om te voorkomen dat we worden lekgeprikt door muggen.

We hebben inmiddels een aardige indruk van de grootste stad van Nepal. Het is behoorlijk chaotisch met veel verkeer, vooral heel veel motors en scooters. Er zijn ook nogal wat straathonden en die zien er hier slechter uit dan in Tibet. Wat er wel een stuk beter uitziet hier zijn de toiletten, gelukkig vele malen schoner dan in Tibet. Terwijl als ik naar de gebieden in zijn geheel kijk, ik die smerige toiletten eerder hier zou verwachten. 

Voordat er iets uitkomt, moet je er eerst iets instoppen, en reken maar dat dat in Nepal lukt. Het eten is hier geweldig, en heeft redelijk veel overeenkomsten met de Indiase keuken. Beide keukens maken gebruik van vergelijkbare kruiden en specerijen en hebben een voorliefde voor vlees, maar ook groenten, rijst, en linzen. Heel erg fijn voor mij als vegetariër. In Nepal zijn er ook invloeden te vinden uit de Tibetaanse keuken, en daarmee is het dus wel degelijk anders dan de Indiase keuken.

Zo eten we o.a. biryani (kruidig gebakken rijst), maar ook de thali komt regelmatig voorbij. Dat is een metalen schaal waarop verschillende kleine gerechtjes geserveerd worden. Vaak vind je op een Nepalese tali rijst, linzen, groenten, chutney en yoghurt om de pittige smaken onder controle te kunnen houden. Daarbij serveert men meestal ook nog naan brood (Indiaas platbrood uit de oven) of papadums (dun, krokant brood). Erg lekker al die kleine gerechtjes, en ook handig als je een grote eter bent, want in veel restaurants hier komen ze het zelfs nog bijvullen als je wilt!

Als ik begin te schrijven over eten, kan ik wel doorgaan tot in de late uurtjes, maar laten we even een pitstop maken op de culinaire snelweg. Als je honger hebt naar meer informatie over de Goddelijke Nepalese keuken, stuur me dan gerust een berichtje of laat een opmerking achter onder dit artikel! Een beetje aanmoediging kan geen kwaad, en wie weet schotel ik je een heel smakelijk artikel voor over de culinaire hoogstandjes van Nepal. Natuurlijk ga ik je ook verder meenemen op reis door Nepal, want er is nog een heleboel meer te vertellen!